مقدمه
(يا صاحب الزمان ادركنا)
قال رسول اللّه‏ صلى الله عليه و آله : مَنْ حَفِظ مِنْ اُمَّتى اَرْبَعينَ حَديثا مِمّا يَحْتاجُونَ اِلَيْهِ مِنْ أَمْرِ دينِهِمْ بَعَثَهُ اللّهُ يَوْمَ الْقيامَةِ فَقيها عالِما. [1] پيامبر اكرم ‏صلى الله عليه و آله فرمودند: هر كسى از امّت من چهل حديث در مورد مسائل دينى كه مردم به آن نياز دارند حفظ كند خداوند در روز قيامت او را فقيه و دانشمند بر انگيزد.
صرف نظر از مجموعه احتمالاتى كه در معناى حفظ حديث مطرح شده است [2]
يكى از شيوه‏هاى رايج در بين علماى پيشين اين بوده است كه از طريق تدوين مجموعه ‏هاى چهل حديث در زمينه موضوعات مختلف دينى كه مردم بدان نياز داشته ‏اند به نشر معارف دين مى‏پرداختند.
اين كار را علما و انديشمندان اسلامى به عنوان مرزبانان فرهنگ اسلامى با هدف حفظ و تحكيم و ترويج احكام و تعاليم دينى انجام مى‏دادند. البته وجود روايات زيادى كه در آنها به حفظ چهل حديث سفارش شده است انگيزه‏اى بوده است كه اغلب علما در كنار تمام كارهاى علمى و فكرى و فرهنگى خود، به تدوين مجموعه‏ هاى چهل حديث اهتمام بورزند تا از اين طريق هم به انجام وظيفه خود يعنى ترويج فرهنگ اسلامى پرداخته باشند و هم به ثواب و فضيلتى كه در اين روايات وعده داده شده است نائل آيند.